Tiểu phẩm:
NIỀM TIN ĐƯỢC HỒI SINH
NHÂN VẬT
- Ông Hai - 65 tuổi - Nông dân (nóng tính nhưng thẳng thắn)
- Bà Chín - 60 tuổi - Nội trợ (vợ ông Hai - nóng nảy, hay nghi ngờ)
- Anh Hà - 28 tuổi - Văn phòng Luật sư (con trai ông, bà Hai)
- Bà Tám - 55 tuổi - Người dân (từng bị từ chối tiếp dân)
- Ông Năm Tình - 50 tuổi - Chủ tịch UBND xã
- Chị Lam - 30 tuổi - Cán bộ tiếp công dân
- Anh Tiền - 34 tuổi - Văn thư xã.
- Một số người dân trong xã.
CẢNH I
(Tại phòng tiếp công dân UBND xã. Một tấm bảng treo trang trọng ghi rõ “Nội quy tiếp công dân”. Bàn ghế xếp thành hàng, quạt quay vù vù, vài chiếc ghế chờ có người ngồi, không khí ngột ngạt, oi bức…)
(Ông Hai tay cầm xấp hồ sơ, mồ hôi nhễ nhại, bước vào ngồi phịch xuống ghế. Bà Chín theo sau, tay phe phẩy nón lá, anh Hà cũng vào sau)
Ông Hai (thở dài): Chà... nắng chang chang, đường thì bụi, mà tới đây cũng chả thấy ai ngó ngàng.
Bà Chín (bực dọc): Ủa, mấy ổng hẹn hôm nay tiếp dân mà, sao giờ ngó quanh chỉ thấy cái bảng nội quy với cái quạt rù rì?
(Anh Hà lặng lẽ xem lại hồ sơ, liếc nhìn đồng hồ)
Anh Hà: Ba má đừng nóng. Theo con biết, lịch tiếp dân công khai là thứ 5 hằng tuần. Bữa nay thứ 5 rồi, phải chờ thôi.
Bà Chín: Mình lên có đúng chỗ nãy không con trai?
Anh Hà: Dạ, đúng rồi má! Việc tiếp công dân ở xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) được thực hiện theo quy định tại Điều 15 Luật Tiếp công dân năm 2013. Về địa điểm tiếp công dân của cấp ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân được thực hiện tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã đó má.
Ông Hai: Mình lên hôm nay liệu có gặp ông Chủ tịch Ủy ban không Hà?
Anh Hà: Về trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp phụ trách công tác tiếp công dân ở cấp xã và thực hiện các nhiệm vụ: Ban hành nội quy tiếp công dân; bố trí địa điểm thuận lợi và các điều kiện cần thiết khác cho việc tiếp công dân tại Trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã; phân công người tiếp công dân;…
Bà Chín: Vậy thì mình yên tâm rồi!
(Bà Tám từ phía sau chen lời)
Bà Tám: Quy định là một lẽ, còn thực hiện là một lẽ nữa bà chị ơi! Cậu trai trẻ này làm ở đâu mà coi bộ rành luật quá vậy?
Bà Chín: Nó là con trai tôi, làm ở Văn phòng Luật sư trên huyện á.
Bà Tám: Cha, đi khiếu nại mà có con trai làm ở Văn phòng Luật sư thì ngon rồi. Ủa, gia đình ông bà cũng đi khiếu nại nữa hả?
Bà Chín: Đúng rồi đó chị. Còn chị lên đây làm gì?
Bà Tám: Tôi cũng như gia đình chị vậy đó. Nhưng tôi lên đây lần này nữa là thứ ba rồi đó nghen! Hôm đầu hẹn “đang trình lãnh đạo”, lần sau thì “đang nghiên cứu hồ sơ”. Lần này coi bộ cũng ngồi mốc meo như lần trước.
Bà Chín (quay sang): Chị kiện vụ gì vậy?
Bà Tám: Tôi nộp đơn xin điều chỉnh diện tích đất, sổ cũ sai be bét, mà 6 tháng rồi chưa ai ký. Lần nào cũng tiếp, mà tiếp để... hẹn!
Ông Hai (cười khẩy): Vậy là cũng đồng cảnh ngộ. Nhà tui bị ông Bảy Tranh lấn ranh, cắm hàng rào ngay giữa bờ ruộng mà chẳng ai xuống xác minh.
(Tiếng giày lộp cộp, chị Lam bước ra cầm một cuốn sổ, dáng vẻ nghiêm nghị)
Chị Lam: Dạ, mời bà con ổn định, ai có đơn thì nộp, tôi sẽ ghi nhận lại và xử lý theo quy trình.
Ông Hai (giơ đơn): Cô coi giùm tôi vụ này. Tôi nộp hồi đầu tháng 3, giờ là tháng 5 rồi, không một cuộc gọi, một tờ thông báo!
Chị Lam (xem qua hồ sơ, ngập ngừng): Dạ... hồ sơ này đúng là đã chuyển lên bộ phận chuyên môn. Nhưng...Chủ tịch xã chưa có ý kiến chỉ đạo, cho nên...
Bà Chín (lên tiếng): Bộ ông Chủ tịch bận hoài sao? Hay là ngồi ở trên, không cần biết dân dưới trôi nổi ra sao?
Chị Lam (hơi lúng túng): Thưa bác, hôm nay có lịch tiếp dân, nhưng anh Chủ tịch bận họp huyện đột xuất. Có gì... tôi ghi nhận rồi sẽ xin ý kiến sau.
(Cả phòng có tiếng xì xào, bất mãn)
Anh Hà (đứng lên, giọng dứt khoát): Xin lỗi chị, tôi làm ở văn phòng luật sư trên huyện. Luật Tiếp công dân quy định Chủ tịch UBND cấp xã phải tiếp dân ít nhất 01 ngày trong 01 tuần; thực hiện việc tiếp công dân đột xuất trong các trường hợp vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau; vụ việc nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tính mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội.
Bà Chín (nói nhỏ với Hà): Hay quá! Còn gì nữa nói tiếp để dằn mặt cô ta đi con trai!
Anh Hà (tiếp): Phối hợp chặt chẽ với cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan tiếp công dân và xử lý vụ việc nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung; bảo đảm an toàn, trật tự cho hoạt động tiếp công dân; tổng hợp tình hình, kết quả công tác tiếp công dân, báo cáo định kỳ và đột xuất với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.
Bà Tám: Quy định của Nhà nước rất rõ ràng và rất hay! Nhưng mà tôi lên đây mấy lần rồi mà chưa được gặp ông Chủ tịch lần nào?
Chị Lam: Bà con thông cảm, bởi vì đơn từ phải xử lý theo đúng quy trình, thủ tục,…
Ông Hai: Cô làm tiếp dân mà nói gì cũng “đợi”, “trình”, “xin ý kiến”. Vậy cô tiếp dân hay... tiếp giấy?
(Không khí bắt đầu căng thẳng. Chị Lam toát mồ hôi, bối rối lật sổ, gọi vọng ra sau)
Chị Lam: Anh Tiền ơi! Ra đây phụ tôi một tay, dân đông quá rồi!...
(Anh Tiền - cán bộ văn thư lững thững bước ra, tay cầm ly cà phê, mặt dửng dưng)
Anh Tiền (liếc sơ qua sổ): Dạ… ai là ông Hai… Nguyễn Văn Hai?
Ông Hai: Tôi đây. Có chuyện gì không cậu?
Anh Tiền: Hồ sơ của bác, tụi tôi đã chuyển qua bên địa chính, đợi họ xử lý xong mới có phản hồi. Giờ chưa có kết quả gì đâu, bác cứ về đi, khi nào có sẽ gọi.
Bà Chín (bật dậy): Trời đất! Về nữa? Hôm trước cũng nói “về đi bác”, nay lại y chang. Vậy chúng tôi chờ ở đây làm gì?
Bà Tám (hậm hực): Hồ sơ tôi 3 tháng rồi cũng y chang. Về rồi… mất hút!
Anh Tiền (bắt đầu bực): Ủa, tụi tôi làm theo quy trình mà. Dân đông quá, sao giải quyết hết được. Có ai rảnh đâu mà cứ đòi gặp Chủ tịch hoài?
Anh Hà (bức xức): Xin lỗi anh, nhưng anh đang sai! Người dân có quyền gặp trực tiếp người có thẩm quyền khiếu nại, tố cáo. Điều 15, Luật Tiếp công dân 2013 có nói rõ: Chủ tịch UBND cấp xã phải trực tiếp tiếp dân ít nhất 1 ngày/tuần, không được né tránh. Hôm nay là lịch tiếp công dân, sao lại bảo về?
Chị Lam (chen vào): Nhưng anh Năm đi họp huyện rồi... chừng nào rảnh ảnh mới tiếp được.
Ông Hai (bực mình): Đó! Cái kiểu “rảnh thì tiếp, bận thì né” là coi thường dân đó! Ủa, có quy định mà không làm theo thì ra luật pháp để làm gì?
(Tiếng người dân xung quanh xì xào, ngày càng đông. Một vài người bắt đầu bức xúc, lớn tiếng)
Người dân 1: Vậy Chủ tịch chỉ tiếp dân khi ảnh thích hả?
Người dân 2: Hay phải “bồi dưỡng” thì hồ sơ mới chạy?
Chị Lam: Bà con bình tĩnh! Đề nghị không gây mất trật tự! Ở đây là cơ quan Nhà nước.
Bà Chín: Mất trật tự à? Nếu chính quyền làm đúng, thì ai cần phải la lên?
Ông Hai: Tôi hỏi thẳng luôn: có hay không chuyện cố tình ém đơn? Có hay không chuyện cán bộ né tiếp dân để khỏi phải dính dáng?
(Anh Tiền định bỏ vào trong. Anh Hà bước tới chặn lại)
Anh Hà: Anh không thể tránh mặt khi chưa trả lời thỏa đáng. Không ai được phép xem nhẹ quyền công dân. Cán bộ không được đùn đẩy - né tránh - bưng bít. Chúng tôi cần gặp người có trách nhiệm trực tiếp.
Chị Lam: Tôi... tôi chỉ là người ghi nhận đơn và xử lý bước đầu... Việc giải quyết là ở cấp trên...
Ông Hai: Vậy tôi hỏi: “Cấp trên” của cô đâu?
(Đúng lúc đó điện thoại bàn đổ chuông)
Chị Lam (nghe máy): Dạ... anh Năm - Chủ tịch Ủy ban vừa về tới. Đang trên đường qua phòng tiếp dân…
Bà Chín: Hên quá, sắp được gặp Chủ tịch rồi,…đừng để dân chờ như “nắng hạn đợi mưa ngâu” vậy.
Ông Năm (bước vào): Chào bà con!... Tôi là Năm Tình - Chủ tịch UBND xã. Tôi xin lỗi vì đến trễ do họp khẩn ở huyện. Nhưng nghe báo cáo có tình hình phức tạp, tôi lập tức quay về liền.
Ông Hai (lên tiếng): Tôi xin hỏi ông Chủ tịch, bao nhiêu lần chúng tôi nộp đơn, trình bày, chờ đợi… vậy ông có biết không?
Bà Chín: Ba tháng nay, không một cuộc gọi, không một văn bản trả lời! Tụi tôi là dân nghèo, đất đai là tất cả. Nếu không bảo vệ được lẽ phải, thì chính quyền để làm gì?
Bà Tám: Đúng đó! Nói tiếp dân mà tránh mặt suốt. Còn gì niềm tin của dân nữa?
(Tiếng người dân phụ họa dậy lên: “Né trách nhiệm!”, “Làm hình thức!”, “Phải xử lý rõ ràng!”...)
Ông Năm: Tôi xin nhận trách nhiệm! Là người đứng đầu chính quyền xã, tôi xin lỗi toàn thể bà con vì công tác tiếp dân chưa đúng quy định. Tôi không đổ lỗi cho ai.
Ông Hai: Vậy ông giải quyết sao đây, đơn tôi ở đâu? Vụ đất bị lấn chiếm rõ ràng - ông Bảy Tranh còn kéo người ra dựng hàng rào giữa ban ngày. Chính quyền ở đâu?
Anh Hà (lấy hồ sơ giơ lên): Đây là bản vẽ thửa đất và đơn phản ánh kèm hình ảnh. Theo Luật Tiếp công dân, vụ việc phức tạp, có tranh chấp, Chủ tịch xã phải trực tiếp tiếp dân và xử lý ngay để tránh khiếu nại kéo dài, gây mất an ninh trật tự.
Bà Chín: Nếu tui chặt cọc rào của ổng, thế nào cũng bị mời lên xã, nói “phá tài sản”. Vậy ổng chiếm đất tui thì ai xử?
(Mọi người dồn ánh nhìn về phía ông Năm Tình. Ông trầm ngâm một lúc, rồi tiến đến bàn tiếp dân, đặt hồ sơ xuống bàn)
Ông Năm: Tôi ra quyết định hôm nay luôn:
1. Thành lập tổ kiểm tra xác minh thực địa trong vòng 48 giờ.
2. Mời ông Bảy Tranh lên đối chất cùng ông Hai, có mặt cán bộ địa chính và Trưởng Ban nhân dân ấp cùng dự.
3. Hồ sơ nào bị trễ xử lý, sẽ truy trách nhiệm người phụ trách - kể cả tôi, nếu có sai sót.
4. Mỗi tháng tôi sẽ công khai lịch tiếp dân, niêm yết tại trụ sở xã, đăng trên loa truyền thanh, ai vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật.
Anh Tiền (vội chen vào, giọng lắp bắp): Dạ... xin lỗi Chủ tịch... có một số đơn tôi... chưa chuyển kịp lên... do bận tổng hợp báo cáo...
Ông Năm: Cậu không “chuyển kịp” hay cố tình để đó? Bản thân cậu từng được nhắc nhở hai lần về việc tồn đơn không báo cáo. Cậu có biết giữ đơn quá hạn là vi phạm pháp luật không?
Anh Tiền: Dạ… em… em sợ sai quy trình, cho nên…
Ông Năm (cắt ngang): Sợ trách nhiệm thì đừng làm công bộc của dân! Tôi đề nghị tạm đình chỉ công việc 2 tuần đối với cậu Tiền để kiểm điểm. Nếu có dấu hiệu ém đơn sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.
Bà Tám: Phải vậy mới được,…nói là làm! Có cán bộ như vậy dân mới yên tâm phải hôn bà con?
Mọi người (đồng thanh): Đúng rồi!...
Ông Hai (giọng nhẹ lại): Cảm ơn ông Chủ tịch. Lần đầu tiên tôi thấy một cán bộ không né tránh mà dám đứng ra chịu trách nhiệm…
Ông Năm: Tôi học ở Bác Hồ: “Người cán bộ phải là đầy tớ trung thành của Nhân dân”. Chúng tôi không có quyền đứng trên dân mà chỉ có nghĩa vụ phục vụ Nhân dân!
Mọi người (đồng thanh vỗ tay): Hoan hô!!!....
(Âm nhạc vui tươi, trong sáng - cắt cảnh)
CẢNH II
(Hai tuần sau - Vẫn tại phòng tiếp công dân được chỉnh trang lại: sáng sủa hơn, có cây xanh, bảng nội quy mới được in rõ ràng, có màn hình điện tử niêm yết lịch tiếp dân…. không khí nghiêm túc, chuyên nghiệp…)
(Ông Hai, bà Chín, anh Hà và bà Tám bước vào, gương mặt rạng rỡ, tay cầm quyết định xác nhận ranh đất hợp pháp kèm biên bản xử lý)
Ông Hai (vui vẻ): Hôm nay tôi quay lại… không phải để kiện cáo nữa, mà để nói lời cảm ơn!
Bà Chín (cười): Nhờ có sự trực tiếp kiểm tra của Chủ tịch và tổ công tác, đất tui đã được trả lại đúng ranh. Ông Bảy Tranh cũng đồng thuận sau khi được phân tích phải - trái.
(Ông Năm Tình bước ra, bắt tay ông Hai thân mật)
Ông Năm: Rất vui khi nghe anh, chị hài lòng. Quan trọng nhất là giữ tình làng nghĩa xóm. Pháp luật không chỉ để xử phạt mà để giữ công bằng, tạo hòa khí cùng nhau…
Chị Lam (bước ra): Em cũng đã học được nhiều sau chuyện này. Tiếp dân không phải chỉ là tiếp đơn - mà là lắng nghe tâm tư, giải tỏa bức xúc, đưa dân đến niềm tin.
Anh Tiền (theo sau): Em xin nhận khuyết điểm. Hai tuần qua bị tạm đình chỉ, em đã tự học lại Luật Tiếp công dân, Quy chế xử lý đơn thư. Nay được cho trở lại công việc, em xin hứa làm đúng trách nhiệm của mình.
Bà Tám (cười): Thấy chưa?... Cán bộ biết sửa, dân biết thông - còn gì quý hơn nữa chớ?
Anh Hà: Chúc mừng anh, chị! Em rất vui khi nghe anh, chị bày bỏ nỗi lòng của mình. Người dân luôn sẵn lòng bỏ qua những hạn chế, khuyết điểm và sẵn sàng đón nhận sự khắc phục sửa chữa của cán bộ, công chức.
Ông Năm: Thưa bà con! xã ta đã niêm yết lịch tiếp dân cố định mỗi tuần, cán bộ nào không thực hiện sẽ bị nhắc nhở, kiểm điểm.
Mỗi quý, chúng tôi tổ chức đối thoại trực tiếp với dân ở ấp, mời cả tổ hòa giải, mặt trận cùng giám sát.
Tiếp công dân không chỉ là nhiệm vụ hành chính - mà là một phần của đạo đức công vụ, là lời hứa với Nhân dân.
Học Bác Hồ, người cán bộ phải: “việc gì có lợi cho dân thì cố gắng làm, việc gì có hại cho dân thì hết sức tránh”. Chúng tôi đang thực hiện điều đó - từng bước, từng việc nhỏ!
Anh Hà: Con là người trẻ, thấy rất rõ: Khi chính quyền minh bạch - dân không cực đoan. Khi cán bộ lắng nghe - dân không cần lớn tiếng. Pháp luật phải đến từ bàn tay tử tế. Công lý phải đến từ trái tim trách nhiệm!
Ông Hai: Tôi từng bức xúc, từng giận… nhưng nay tôi thấy rõ: Nếu luật được làm đúng, người dân sẽ không quay lưng với chính quyền. Cái dân cần không phải là lời hứa - mà là hành động thực tế… Mà mừng là… xã mình đã bắt đầu thay đổi!...
(GIỌNG ĐỌC KẾT)
Anh Hà: Tiếp công dân - không phải là nghĩa vụ một chiều, mà là sợi dây hai chiều giữa chính quyền và Nhân dân! Đây còn là nội dung thuộc một trong các tiêu chí cấp đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.
Ông Hai: Khi cán bộ làm đúng - dân sẽ tin!
Bà Chín: Khi luật pháp được thực thi…(cùng nói) niềm tin sẽ được hồi sinh!
- HẾT -